گل گاوزبان

گل گاوزبان و خواص گل گاوزبان

يکي از عجايب سلسله کوه هاي البرز که قله عظيمي چون دماوند دارد، پرورش چندين نوع گياه دارويي است که اثر درماني زيادي دارند و منحصراً در دامنه هاي اين کوه به عمل مي آيند و در کوه هاي ديگر اثري از آنها نيست. چندي پيش جرايد ايران از يکي از اين گياهان سخن گفته و اثرات سحرآميز آن را بيان داشتند و نوشتند که کارشناسان خارجي بذر اين گياه را به کشورهاي ديگر برده اند، ولي با کوشش فراوان نتوانسته اند آن را به عمل آورند، زيرا اين گياه فقط در زادگاه اوليه خود سبز مي شود.

 

هر چند در کتب قديم به گل گاوزبان " لسان الثور" مي گويند، ولي در واقع نام ديگري ندارد. اسم فرانسوي، انگليسي، آلماني، ترکي و غيره هم ندارد، چون در هيچ نقطه اي از زمين جز دامنه کوه هاي البرز به عمل نمي آيد و با گياه ديگري که در آذربايجان و شهرهاي ديگر ايران و کشورهاي ديگر مي رويد و به غلط به گاوزبان مشهور شده است، نسبتي ندارد. براي اينکه اين اشتباه که حدود چند قرن است پزشکان و دارو سازان را گمراه کرده است، از بين برود اين را "گل گاوزبان" و ديگري را  گياه گاوزبان بناميد. اين دو گياه متفاوت هستند، تنها گل هايشان کمي به هم شبيه است، هيچگونه خواص مشترکي ندارند و از نظر منافع طبي با هم متضاد مي‌‌باشند. گل هاي گل گاوزبان درشت تر از گل هاي گياه گاوزبان است.

 

گل گاوزبان در ايران، و گياه گاوزبان در اروپا و امريکا شهرت زيادي دارند. پزشکان سنتي ايران در معالجه بسياري از امراض از گل گاوزبان استفاده مي کردند و نتيجه مي گرفتند. پزشکان جديد هم خواص گل گاوزبان را مي دانستند و براي دسته اي ديگر از امراض تجويز مي نمودند و چون عطاران فرقي بين گل گاوزبان و گياه گاوزبان قايل نبودند، آنها را به جاي هم مي دادند، و به همين جهت معالجه آنها نتيجه نمي داد و محققين از اينکه خواص و منافع اين گياه از بين رفته است در تعجب بودند.

يکي از مترجمين، تمام فوايد گياه گاوزبان راترجمه کرده و به گل گاوزبان نسبت داده، سپس پرسيده است: چرا ايرانيان فقط از گل گاوزبان استفاده مي کنند؟... به برگ و سرشاخه هاي آن توجهي ندارند، در جواب ايشان بايد بگوييم که گل گاوزبان، فقط گلش فوايد طبي دارد، زيرا گياهي که  فرنگي ها به او بوراش مي گويند گل گاوزبان نيست.

صاحب کتاب تحفه در شرح گاوزبان چنين مي نويسد: گل گاوزبان لاجوردي و شبيه گل انار بوده و تخم آن مستدير( حلقوي شکل )  و لعابي است و در کوه هاي دارالمرز(البرز) بسيار زياد يافت مي شود. گياه ديگري که در اصفهان و بعضي از بلاد، گاوزبان مي دانند "مرماخوز" است که گل آن لاجوردي و کوچک و مدور است. ("مر" نام قبيله اي از ساکنان شمال افريقاست که بذر چند گياه دارويي را که يکي از آنها گياه گاو زبان است به اسپانيا برده  و در آنجا پرورش داد و استعمال آنها را در طب معمول داشته‌‌اند. اين گياهان به اسامي مختلف مرماتوس، مرماهوس، مرمازا در کتب طبي قديم وارد شده و خواص آنها تحقيق گرديده است.) بعد از جنگ هاي صليبي گياه گاوزبان را از اسپانيا به اروپا آوردند و در آنجا کاشتند و چون در کتاب قانون ابو علي سينا از گل گاوزبان زياد تعريف شده بود و اين کتاب نيز در مورد قبول و استناد استادان پزشکي اروپا بود، به همين جهت مورد توجه واقع گرديد، ولي متاسفانه گياه گاوزبان هيچ يک از خواص گل گاوزبان اصلي را نداشته و در عوض منافع ديگري داشت که کم کم محققين اروپايي به آن پي بردند. از جمله معلوم شد که سرشاخه، گل و برگ اين گياه داراي مقداري شوره بوده، عرق وادرار را زياد مي کند. در صورتي که در کتب طبي ايرانيان که در دانشگاه هاي اروپا تدريس مي شد، چنين خواصي را به او نسبت نداده بودند.

حال اجازه فرماييد اين دو گياه را به طور جداگانه معرفي کرده و منافع آنها را شرح دهيم:

 

گل گاوزبان اصلي

 گياه گل گاوزبان به طور خودرو، منحصراً در دامنه ي کوه هاي البرز به عمل مي آيد و تاکنون اهلي نشده و قابل کشت نيست.

- گل گاوزبان مقوي روح و اعضاي رئيسه بدن بوده، حواس پنجگانه يا بهتر بگويم، حواس هجده گانه آدمي را تقويت مي کند.

-گل گاوزبان شکم را نرم و کيسه صفرا را باز مي کند، اخلاط سوخته سوداوي را از معده خارج و عوارض آن را از بين مي برد.

-از دیگر خواص گل  گاوزبان این است که جوشانده آن همراه با داروهاي ديگر جهت سرسام(مننژيت)، برسام(ورم حجاب حاجز)، ماليخوليا، جنون و رفع حواس پرتي مفيد مي باشد.

- جوشانده گل گاوزبان نشاط آور بوده، رنگ رخسار را باز مي کند.

- یکی دیگر از خواص گل گاوزبان این است که،سينه را نرم مي کند، تنگي نفس و درد گلو را شفا مي دهد.

-یکی دیگر از خواص گل گاوزبان این است که، دلهره و وحشت را از بين مي برد و غم و غصه را کم مي کند و براي کساني که با خود حرف مي زنند سودمند مي باشد.

- جوشانده گل گاوزبان با عسل جهت تنگي نفس تجويز شده است.

خواص گل گاوزبان

 

- از دیگر خواص گل گاوزبان این است  که،جويدن برگ تازه گل گاوزبان جهت درمان جوش هاي چرکي دهان اطفال، برفک، سستي بيخ دندان و رفع حرارت دهان نافع است. مقدار خوراک گل آن دو مثقال تا پنج مثقال مي باشد.

- عرق گل گاوزبان جهت امراض سوداوي، وسواس و خفقان مفيد است.

- گل گاوزبان داراي منيزيم بوده و از سرطان پيشگيري مي کند.

- تحقيقات جديد بيانگر اين مطلب هستند که عصاره آبي گل گاوزبان دارويي مؤثر و بي‌خطر براي درمان بيماران مبتلاء به اختلال وسواسي اجباري مي باشد.

- گل گاوزبان داراي موسيلاژ ، فلاونوئيد 15/0درصد و آنتوسيانين با آگليکون دلفينيدين و سيانيدين به ميزان 34/13 درصد و به مقدار ناچيز آلکالوئيد از دسته پيروليزيدين است.

- گل مرغوب گلي است که داراي دم سفيد و گلبرگ هاي بنفش باشد. برگ هاي تازه گل گاوزبان داراي مقدار زيادي ويتامين C مي باشد.

*پس اين گياه داراي شوره نيست، عرق و ادرار را زياد نمي کند.

 

گياه گاوزبان

اين گياه اسم فارسي ندارد و معلوم نيست از چه موقع به ايران آمده و در اطراف تبريز کاشته شده است. در زبان فرانسوي به گاوزبان، بوراش مي گويند و "ابن بيطار" گياه شناس معروف قديم که در اصل اندلسي بوده و بعد به آسياي صغير آمده و دو کتاب بزرگ به نام هاي "الجامع" و "المغني" به زبان عربي دارد آن را نوعي "مرماخوز" دانسته و به اسامي: لسان الثور، ابوالعرق، کحيلا- کحلا، حمحم و بوغلص ياد کرده است.

 

- گل، سرشاخه و برگ گیاه گاوزبان داراي شوره، مواد لعابي و يک ماده تلخ است و به همين جهت عرق و ادرار را زياد مي کند.

- سنگ هاي کليه و مثانه را خرد کرده و از بين مي برد.

- گياه گاوزبان داراي اسيدهاي چرب امگا 6 مانند لينولنيک اسيد مي باشد که براي روماتوئيد مفيد است.

- ضماد برگ هاي تازه وله شده گاوزبان دمل را باز مي کند و براي معالجه سوختگي، آتش و آفتاب زدگي مفيد است.

- در طب سنتي ايران "مرماخوز" را جهت معالجه استسقا مفيد دانسته اند و براي اين کار، مبتلايان به استسقا بايستي مدت زيادي برگ و بذر آن را روزانه 15 تا 20 گرم ناشتا ميل نمايند.

*پس تجويز اين گياه براي مبتلايان به سرسام و برسام جايز نيست.

مضرات گیاه گاوزبان :

گاو زبان به علت داشتن آلكالوئيد براي زنان باردار و كودكان مضر است.

 

آرامش با یک فنجان گل گاوزبان

این روزها برخی افراد از استرس، اضطراب، اختلال در تمرکز، کم خوابی یا بی خوابی ناشی از تغییر فصل رنج می برند. بروز این علائم حتی به میزان ناچیز می تواند سلامت روح و روان را تحت تاثیر قرار داده و عملکرد طبیعی مغز را مختل کند. بنابراین برای تقویت اعصاب و ایجاد آرامش روانی بهتر است از گیاهان آرام بخشی چون گل گاوزبان، سنبل الطیب که اثرات سودمندی دارند استفاده کنیم.

▪ گل گاوزبان

گل گاوزبان گیاهی است خودرو که اغلب در دامنه کوه های البرز می روید و در حال حاضر نیز به شکل صنعتی کشت می شود. این گیاه دارای گونه های زیادی است و به دلیل خواص دارویی فراوان و گل های زیبا، بسیاری از خانواده ها آن را در باغچه هایشان می کارند. برگ ها و گل ها بخش های مصرفی این گیاه را تشکیل می دهند.

 

گل گاوزبان به دلیل دارا بودن مقادیر چشمگیر پتاسیم و کلسیم بسیار ادرارآور بوده و با تحریک بدن، تبادلات سلولی را تنظیم و سیستم اعصاب را آرام و برای درمان ناراحتی های اعصاب به کار می رود.

 

جوشانده و دم کرده این گیاه حواس پنجگانه را تقویت کرده و بسیار نشاط آور، بازکننده رنگ رخسار، کاهنده غم و اندوه و ضد وحشت و اضطراب است و می تواند حواس پرتی را رفع و تنگی نفس ناشی از آشفتگی ذهنی را بهبود بخشد.

 

▪ خواص ضد سرطانی

منیزیم موجود در گل گاوزبان ضدسرطان بوده و به دلیل دارا بودن «آلکوالویید» می تواند ضد حساسیت، ضد روماتیسم و ضد التهاب باشد.

 

این گیاه باعث کاهش تب در بیماری هایی چون سرخک، مخملک، آبله و کهیر می شود.

 

در برخی کشورها برگ های تازه گل گاوزبان را به علت داشتن مقادیری ویتامین C داخل سالاد می ریزند. گل های تازه این گیاه نیز بویی شبیه خیار دارد و وقتی در آب خیسانده شود و با آب لیمو و شکر مخلوط شود، مصرف آن برای روزهای گرم بسیار نشاط انگیز و خنک کننده است.

 

▪ تصفیه کننده خون

گل گاوزبان علاوه بر خواص درمانی فوق تصفیه کننده خون، ضداسپاسم، محرک غدد آدرنال، مقوی قلب و عروق، نرم کننده مجاری تنفسی، خلط آور، شیرافزا و مسهل بوده، ولی به دلیل دارا بودن آلکوالویید برای زنان باردار و کودکان مضر است.

 

دم کرده گل گاوزبان به همراه سنبل الطیب و لیموعمانی یک نوشیدنی نشاط آور و آرام بخش است که استفاده از آن به جای چای و قهوه در مجالس عزاداری برای ایجاد آرامش درونی توصیه می شود.

 

▪ سنبل الطیب

این گیاه اعصاب را آرام می کند و ضدسرگیجه و تپش قلب است. کسانی که به خوردن قرص های شیمیایی آرام بخش عادت کرده اند بهتر است به سراغ سنبل الطیب بروند. این گیاه ضد صرع، ضد تشنج، معرق، ادرارآور، اشتها آور، مقوی قلب، ضددلهره و استرس بوده و سردردهای یکطرفه، اختلالات زمان یائسگی، سکسکه های مداوم، بی خوابی، خستگی و بیماری هایی را که منشأ عصبی داشته باشند، تسکین می دهد.

 

این گیاه نیز گونه های زیادی داشته و انواع وحشی آن خاصیت بیشتری نسبت به پرورش یافته آن دارند و معمولا در دامنه کوه های البرز یافت می شود.

 

▪ جلوگیری از سفید شدن مو

سنبل الطیب به دلیل دارا بودن منگنز از سفید شدن مو جلوگیری می کند و شستن چشم با جوشانده آن سرخی چشم را از بین می برد و مقوی معده و کبد است.

 

گربه ها این گیاه دارویی را بی اندازه دوست دارند و به خاطر خوردن آن بی قرار می شوند به همین دلیل این گیاه علف گربه نیز نامیده می شود. این گیاه در عطاری ها به فروش می رسد و مصرف بیش از اندازه و طولانی مدت آن می تواند باعث ضعف چشم و گوش شود.

 

متخصصان طب گیاهی توصیه می کنند برای استفاده از خواص درمانی گل گاو زبان و سنبل الطیب بویژه ایجاد آرامش و نشاط حداقل هفته ای ۳ بار این دو گیاه را دم کرده و به جای چای نوش جان کنید.

 

▪ چند توصیه

ـ اگر در حال مصرف داروهای شیمیایی اعصاب هستید و قصد استفاده از گیاهان دارویی را دارید حتما پزشکتان را در جریان بگذارید، چرا که تداخل دارویی ممکن است به ضررتان باشد.

 

ـ برای خرید گیاهان دارویی به عطاری هایی بروید که محصولاتشان در مجاورت نور آفتاب نباشند . گیاهان باید به صورت کاملا خشک در بسته های بهداشتی پلمب شده و دارای اسم، نشانی، تاریخ مصرف و دیگر مشخصات باشند.

 

ـ بعد از باز کردن بسته گیاه دارویی، بلافاصله آن را درون یک شیشه دردار و به دور از نور و رطوبت نگهداری کنید.

 

توجه:برای دم کردنی های گیاهی بهتر است از قوری های چینی یا شیشه ای استفاده کنید.

نظرات شما عزیزان: